Wat is een team? Vraag het patiënten en wellicht antwoorden die: alle zorgverleners die ik zie samenwerken. Bij de afdeling Anesthesiologie volgen leerling anesthesiemedewerkers en anesthesiologen in opleiding daarom samen interprofessioneel onderwijs.

Anesthesiemedewerkers en anesthesiologen in opleiding hebben natuurlijk hun eigen opleidingsprogramma's. Maar omdat ze elke dag intensief samenwerken en op elkaar aangewezen zijn, bouwt de afdeling Anesthesiologie aan interprofessioneel onderwijs. Nu nog voor leerling-anesthesiemedewerkers en aiossen samen, later vast ook voor meer zorgprofessionals. 

Vierde keer samen 

In het Dormitorium, de grote zaal bij de afdeling Anesthesiologie van het UMCG, zitten op een maandagmiddag ruim twintig leerling-anesthesiemedewerkers en aiossen klaar. Zij gaan de eerste vier onderwijsmomenten in hun interprofessionele programma afronden.  

Plant, groepswerker... 

'Ik ben dus een plant, kwam ik achter', zegt een van hen bij binnenkomst. 'En hoe voel je je daarbij?', vraagt een collega'. 'Ik ben vooral een groepswerker', concludeert iemand. Ze hebben voor deze middag de Belbintest ingevuld en ontdekt welke rol ze in een team (vooral) innemen. Een plant is bijvoorbeeld creatief en vernieuwend, een groepswerker sociaal en van de verbondenheid in een team. 

Lange pauze, heel belangrijk 

Op de gang staan tafels met frisdrank, fruit en koffie en thee. Die zijn voor een lange pauze verderop in het programma. Want ook dat is een belangrijk onderdeel van interprofessioneel leren: Als het informeel en gezellig is, leer je elkaar en je werk beter kennen.  

Maar eerst wat vragen over samenwerken. Waar denk je eigenlijk aan bij het woord 'team?'. 'Communicatie, samenwerken, vertrouwen, een gezamenlijk doel en een rolverdeling', zijn de antwoorden.  

Organisatie en collega's kennen 

Duidelijk. Dan krijgt iedereen een puzzelstukje en moet op zoek naar drie of vier collega's met passende stukjes. Zo vormen zich de teams. De teamgenoten maken kennis met elkaar en met de rollen die ze hebben. Zullen ze iets van die rollen gaan merken? Ze staan er in ieder geval klaar voor om goed samen te werken en een teamgevoel te ontwikkelen. 

Pubquiz om een team te worden 

Dan verandert de docent voor de groep in een quizmaster. Hij presenteert een fictieve casus van een patiënt die met spoed naar het UMCG moet. De vragen erover zijn zeker niet alleen medisch inhoudelijk. Uit de antwoorden moet bijvoorbeeld blijken hoe goed de teams de organisatie kennen ('Welk nummer bel je om bloed te bestellen?'), het rampenopvangplan, privacywetgeving en hun collega's en afdelingen in het UMCG. Elk team overlegt volop, per vraag duurt dat een spannend muziekje lang. 

Hoe gaat het met jullie? 

De aandacht en het enthousiasme van de teams is groot. Na enige tijd vraagt de docent hoe het met ze gaat. 'Er is nogal wat gebeurd', zegt hij. Klopt, want de casus van de patiënt is overgegaan naar een grotere ramp waarover zeer diverse vragen op de teams zijn afgevuurd. Het is tijd voor debriefen: samen zitten, stoom afblazen en kijken hoe het met iedereen gaat. 'Dat doen we volgens de SENZA-methode en waar staat die S voor?', is de laatste vraag voor de pauze. Een van de opties is 'schuldige aanwijzen'. Zeker, humor is ook deel van deze middag. Het juiste antwoord is natuurlijk 'samen starten'. 

Levende knoop 

Na de al genoemde lange pauze, gaat de middag verder met opdrachten die om vaardigheden draaien. Elk team krijgt dezelfde vier opdrachten. Bijvoorbeeld om in een kring elkaar op zo'n manier een hand te geven, dat je samen een levende knoop vormt. Kom daar maar eens uit: Daarover overleg je en dan komt het op de gezamenlijke motoriek aan. 'Dit is leuk om te doen', zegt de eerste groep. De tweede groep heeft er meer moeite mee om uit de knoop te raken. Het is ook niet eenvoudig. 

Acute bloeding, wie doet wat? 

In de assistentenkamer zit een team aan tafel voor een goed gesprek over de Belbinrollen. 'Is het handig om van elkaar te weten wat voor soort rol iedereen heeft?', vraagt de docent. 'En merk je dat ook bij de opdrachten? Als een patiënt bijvoorbeeld een acute bloeding krijgt, kun je vast zien wie wat voor rol heeft.' 

Rol en die hiërarchie 

Sommige deelnemers zien nu waarom iemand eerst nadenkt voordat die iets gaat doen, terwijl een ander meteen gaat handelen. Een van de deelnemers vraagt zich af hoe de hiërarchie door die rollen heen zal spelen. 'Als leerling word je in een positie geplaatst waar je niet wilt zijn als je klaar bent met je opleiding. Een coassistent die bijvoorbeeld van nature een voorzittersrol heeft, komt niet ver als ze die laat zien tijdens een coschap. Terwijl die persoon misschien in de toekomst wel leidinggevende zal worden.'  

De uitdaging waarmee ze na deze bespreking van tafel gaan, is om te kijken hoe ze hun teamrol die ze vanmiddag hebben ontdekt, wél mee kunnen nemen in het dagelijkse hiërarchische systeem.  

Tromgeroffel 

Aan het einde van deze middag is er een winnend team. Natuurlijk. Maar het enthousiaste tromgeroffel van alle deelnemers bij het bekendmaken van de uitslag, is een passende afsluiting van een onderwijsmiddag die draaide om elkaar leren kennen en samenwerken. 

 

Van post-it naar onderwijsprogramma

Bij de afdeling Anesthesiologie staken collega's eind 2017 de hoofden bij elkaar om hun wensen te bespreken voor de ontwikkeling van hun vakgebied. 

Interprofessioneel onderwijs (IPE) ontwikkelen kwam als een van de wensen op een post-it terecht. Corona vertraagde de voortgang, maar een werkgroep van collega's zorgde ervoor dat er sinds 2023 gezamenlijke onderwijsmomenten voor leerling-anesthesiemedewerkers en aiossen anesthesiologie zijn. Deze professionals zijn nu en in de toekomst immers stevig op elkaar aangewezen en werken intensief samen.  

Het interprofessionele onderwijs van de afdeling Anesthesiologie wordt bedacht en uitgewerkt door een werkgroep van anesthesiologen, medewerkers opleiding, anesthesiemedewerkers en aiossen anesthesiologie. Iedere 3 maanden werken ze een nieuw thema uit, waarbij alle leerlingen anesthesiemedewerkers en aiossen flink uitgedaagd worden om samen te werken en met elkaar in dialoog te gaan.  

Het streven is om in de toekomst meer interprofessioneel onderwijs te ontwikkelen, ook voor en samen met andere zorgprofessionals.