Waarom zij kiezen voor de opleiding specialist ouderengeneeskunde en wij daar blij mee zijn

We worden met ons allen ouder en ouder er zijn nu al te weinig specialisten Ouderengeneeskunde. Het is dus goed nieuws dat er in het UMCG in september 18 artsen aan de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde begonnen zijn. 'Er zijn steeds meer ouderen en steeds meer mensen hebben veel aandoeningen en beperkingen tegelijk', zegt Martin Jansen. 'Voor ons als dokters is behandelen dan vaak een puzzel, omdat we buiten de richtlijnen moeten denken. Die passen namelijk niet bij onze vaak zeer oude patiënten. Ik vind het echt leuk en uitdagend om het beste voor de patiënt en naasten te vinden.'

Kwaliteit van leven staat voorop

'We worden nog steeds 'genezend' opgeleid', zegt Sonja van der Veen. 'Het idee is daarom ook vaak dat je als specialist ouderengeneeskunde niet veel meer kunt doen. Voor de specialist ouderengeneeskunde staat de kwaliteit van leven van patiënten voorop. Samen met de patiënten en naasten kun je besluiten een onderzoek of ingreep niet meer te doen of je kijkt of je met pijnbestrijding iemand goed kan helpen, en je behandelt symptomen van bijvoorbeeld hartfalen of COPD of dementie.

Wat kan wel?

'We kijken bij elke patiënt creatief naar wat nog wel kan', vertelt Martin Jansen. 'Daarvoor verdiep ik me echt in iemand, dat vind ik heel leuk. Heeft deze persoon bijvoorbeeld vroeger veel gefietst? Dan kun je bekijken of virtueel fietsen of er met de duo-fiets op uitgaan iets voor iemand is.' Tijdens de studie geneeskunde zag Martin niet veel specialismen buiten het ziekenhuis. 'Vanaf het vierde jaar van je studie loop je coschappen en van die coschappen zijn meer dan 90 procent in het ziekenhuis. Terwijl het overgrote deel van de artsen dus niet in het ziekenhuis gaat werken.'

'Vooral met de tumor bezig'

Martin besloot na zijn studie geneeskunde eerst ervaring op te doen in het ziekenhuis en werkte een jaar op de spoedeisende hulp. Daarna startte hij als basisarts in een verpleeghuis. Sonja werkte al als radiotherapeut, maar realiseerde zich dat ze 'vooral met de tumor bezig was'. 'Als ik patiënten kreeg voor een palliatieve bestraling, gingen ze voor de begeleiding bij het laatste gedeelte van hun leven terug naar de huisarts. Ik merkte dat ik die begeleiding graag zelf wilde doen.'

Zelf je werk invullen

Hoe hun werk als specialist ouderengeneeskunde er uit gaat zien, kunnen ze voor een heel groot deel zelf invullen. Omdat er zoveel mogelijkheden zijn: revalidatie, de kortdurende zorg met crisis- en observatiebedden, bijvoorbeeld voor mensen voor wie het ingewikkeld is geworden om thuis te wonen. 'En we bieden chronische zorg aan mensen die niet meer zelfstandig thuis kunnen wonen vanwege een lichamelijke aandoening of een psychogeriatrische aandoening zoals dementie', zegt Sonja. Martin: 'Je kunt ook invloed uitoefenen op de zorg en het beleid van de instelling. Daarover overleg je dan met het bestuur en met zorgverzekeraars.' 'En je hebt ook inspraak in de diagnostiek die je in het verpleeghuis wilt doen', zegt Sonja. 'Als je bijvoorbeeld zelf echo's kunt maken, hoeft je patiënt niet naar een ziekenhuis. Dat is voor veel ouderen toch een opgave en bovendien ontlasten we zo het ziekenhuis.'

Hebt u een trap in huis?;

Specialisten oudergeneeskunde werken in een multidisciplinair team. 'Als arts ben je eindverantwoordelijk, maar je gaat als gelijkwaardige collega's met elkaar om', zegt Martin. 'Wanneer iemand na een revalidatie weer naar huis kan, moet je samen een beeld krijgen hoe iemand zich thuis gedraagt en beweegt. Dat doe ik bijvoorbeeld met de ergotherapeut en de fysiotherapeut. Je leert zo ook door te vragen, want het antwoord op een vraag als 'Hebt u thuis een trap?' zegt nog niet zoveel als later blijkt dat die persoon een bed beneden heeft staan en al 20 jaar en niet meer boven is geweest.';

Praten over het levenseinde

Voor Sonja is de hospicezorg een heel aantrekkelijk deel van het vak. 'Je verdiept je goed in wat voor persoon je patiënt is en samen bekijk je wat er kan en nodig is. Je betrekt daarbij ook de naasten, die zijn heel belangrijk. Ik nodig ze ook graag uit om als het kan, te helpen met de zorg.' Bij de levenseindegesprekken maakt Sonja regelmatig mee dat patiënten en hun naasten daar nog niet over nagedacht hebben. Wat ze nog belangrijk vinden, wat ze wel en niet willen, of over een niet-reanimeerverklaring of euthanasie. 'Alles is bespreekbaar', zegt Sonja. 'Het geeft mij zo'n voldoening als ik de patiënt en familie zo kan begeleiden, dat ze het leven goed kunnen afsluiten.';